การเสริมสร้างคุณลักษณะเด็กไทย

...เด็กไทยนี่ไวนักในเรื่องการปรับตัว ไม่ใช่เฉพาะเด็กไทยหรอก คนไทยทั่วไปนี่แหละ แต่ไหนแต่ไรมาแล้ว เก่งนักในเรื่องการรับอะไรใหม่ๆ และเป็นนักปรับตัว วัฒนธรรมอะไรน่าตื่นเต้นจากข้างนอก คนไทยรับได้ฉับไว อะไรที่แต่ก่อนไม่เคยเห็นไม่เคยเป็น เดี๋ยวเดียวคนไทยล้ำหน้าไปแล้ว ฝรั่งไม่ทัน เรื่องการแสดงความคิดเห็นก็เหมือนกัน ต่อไปก็จะกล้าชอบแสดงความคิดเห็นล้ำหน้าฝรั่ง แต่ข้อสำคัญอยู่ที่ว่าจะเป็นความคิดเห็นที่มีสาระหรือเปล่า...

...ถ้าไม่รู้จักปฏิบัติให้ถูกต้องตามกระบวนการ ของการคิด การชอบหรือกล้าแสดงความคิดเห็น อาจเกิดผลเสียมากกว่าผลได้ คือจะออกมาในลักษณะที่ว่า ชอบให้ความเห็น แต่ไม่หาความรู้ และมีแต่ความคิดเห็นที่ไม่ตั้งอยู่บนฐานของความรู้...

คำให้สัมภาษณ์พิเศษครั้งหนึ่งของ พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต) เมื่อปลายปี พ.ศ. ๒๕๔๖ มีเนื้อหาสาระเกี่ยวกับปัญหาที่สำคัญทางการศึกษาของเด็กไทย เข้าชุดกันได้ดีกับคำให้สัมภาษณ์อีกครั้งหนึ่ง เมื่อปลายปี พ.ศ. ๒๕๔๘ จึงนำมาพิมพ์รวมกันไว้ ในชื่อว่า "การเสริมสร้างคุณลักษณะเด็กไทย" โดยจัดแบ่งเป็น ๓ ตอน คือ