กระแสธรรม กระแสไท

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต)

ในการสร้างอารยธรรม การศึกษาสำคัญอย่างไร?

เรื่องการสร้างนั้นสำคัญมาก อย่างสถาปนิกออกแบบอาคาร กุฏิ วิหาร ตลอดจนสะพาน แล้ววิศวกรก็มาคำนวณ เป็นต้น ถ้าสถาปนิกก็ดี วิศวกรก็ดี ไม่มีความรู้จริง หรือมีเจตนาไม่สุจริต หรือทำหน้าที่ไม่ดี ไม่ประกอบด้วยสติสัมปชัญญะ ขาดความรอบคอบ เป็นต้น เมื่อสร้างไปแล้วสะพานนั้นอาจจะหัก หรืออาคาร บ้านเรือน อาจจะพังทะลาย แล้วก็เป็นภัยอันตราย เรื่องอย่างนี้เป็นสิ่งที่มองเห็นกันอยู่

การก่อสร้างวัตถุนั้นเห็นง่าย แต่การก่อสร้างในทางนามธรรม ซึ่งเป็นหน้าที่ของการศึกษานี้ มองไม่ค่อยเห็น ทั้งที่แท้จริงนั้นมันเป็นเรื่องยิ่งใหญ่มาก

ถ้าเรามองว่า การสร้างวัตถุอย่างอาคารบ้านเรือนนี้ยังเป็นเรื่องใหญ่ ซึ่งต้องมีความระมัดระวังรอบคอบ มิฉะนั้นจะเกิดภัยอันตรายมากมายมหาศาล ทีนี้เมื่อเป็นการสร้างคน หรือสร้างมนุษย์ ก็ยิ่งสำคัญขึ้นไปอีกมากมาย

เพราะฉะนั้น ผู้ที่อยู่ในวงการศึกษาจึงมีภารกิจอันสำคัญอย่างยิ่ง เป็นผู้ซึ่งกำลังทำหน้าที่ที่ยิ่งใหญ่ เราจึงพูดแสดงความสำคัญกันต่างๆ เช่นว่า สร้างอนาคตของเด็กและเยาวชน หรือสร้างคน ซึ่งก็คือสร้างทั้งสังคม สร้างทั้งชาติ ตลอดจนสร้างทั้งโลก แล้วก็สร้างอารยธรรม

การศึกษาเป็นส่วนสำคัญที่สุดในการสร้างอารยธรรม ฉะนั้นทำอย่างไรจะให้การศึกษาทำหน้าที่นี้ได้ดี ก็คือต้องตระหนักกันว่า ผู้ที่สร้างคนนี้ยิ่งใหญ่ที่สุด เพราะว่าแม้แต่สถาปนิกและวิศวกรที่ไปทำหน้าที่ในการก่อสร้างอาคารบ้านเรือน ตลอดจนผู้เชี่ยวชาญที่ไปสร้างผลงานทางเทคโนโลยีทุกอย่าง ก็ล้วนได้รับการสร้างไปจากการศึกษาทั้งนั้น

การศึกษาสร้างสถาปนิก สร้างวิศวกรที่ดีมีคุณภาพ สร้างผู้เชี่ยวชาญชำนาญการต่างๆ ที่มีสติปัญญา มีเจตจำนงในทางสร้างสรรค์ มีคุณธรรม แล้วท่านเหล่านี้ก็ไปทำหน้าที่ของตนช่วยกันสร้างสรรค์ สร้างวัตถุต่างๆ ทำให้เกิดความเจริญงอกงาม ดังนั้น การศึกษาจึงเป็นฐานของการสร้างสรรค์ทั้งหมด

เมื่อการศึกษามีความสำคัญอย่างนี้ เราก็ต้องมาวางฐานของสังคมด้วยการศึกษา คือมาสร้างคนและสร้างสังคมกันด้วยการศึกษาให้ดีที่สุด

เนื้อหาในเว็บไซต์นอกเหนือจากไฟล์หนังสือและไฟล์เสียงธรรมบรรยาย เป็นข้อมูลที่รวบรวมขึ้นใหม่เพื่อช่วยในการศึกษาค้นคว้าของผู้สนใจ โดยมิได้ผ่านการตรวจทานจากสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์
ผู้ใช้พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือหรือเสียงธรรมบรรยายต้นฉบับก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง