กระแสธรรม กระแสไท

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต)

วิชาการและข่าวสารที่ไหลเวียนมากมาย คนไทยรู้เข้าใจชัดเจนหรือไม่?

เรื่องความรู้ชัดนี้เป็นปัญหาใหญ่มาก น่าจะต้องย้ำกันในสังคมไทย เพราะว่าเราแสดงออกทำนองว่าชื่นชมนิยมกันในเรื่องความรู้และวิชาการ ภูมิใจกันนักว่าได้อยู่กับเขาในโลกยุคข่าวสารข้อมูล แต่ก็รู้อะไรไม่ชัดสักเรื่อง

การหาความรู้ให้ชัดเจนถ่องแท้นี่เป็นเรื่องสำคัญ ถ้ารู้ไม่ชัดแล้วอะไรๆ ก็ไม่ชัดไปหมด พอรู้ไม่ชัดก็คิดไม่ชัด เราบอกกันว่าต้องคิดให้ชัด แต่ถ้าจะคิดให้ชัดก็ต้องรู้ชัด เมื่อรู้ชัดก็มีทางคิดชัด คิดให้ชัดแล้วก็มาพูดให้ชัด สามารถแสดงความเห็น หรือสื่อสารอธิบายให้คนอื่นเข้าใจได้ชัดเจน ให้เห็นถ่องแท้กันไปเลย แล้วต่อไปก็ทำชัดอีก การที่จะทำได้ชัดก็เป็นผลมาจากต้องมีอื่นชัดมาทั้งหมด เริ่มแต่ต้องรู้ชัด แล้วก็คิดชัด จึงจะทำชัดได้

ที่ว่ารู้ชัดนั้น รวมทั้งต้องชัดในหลักการและชัดในจุดหมายด้วยว่า จะไปไหน จะเอาอะไร ต้องมีจุดหมายแน่ชัด จะได้มุ่งมั่นเดินหน้าไป

สังคมไทยนี่มีลักษณะที่เป็นปัญหาสำคัญอย่างหนึ่งคือ ไม่มีจุดหมายร่วมกันของสังคม ทำให้กระจัดกระจายกันไปหมด จนกลายเป็นแต่ละคนเอาแต่ตัว ในเมื่อสังคมของเราไม่มีความชัดเจนในตัวเอง มันก็เลยหาจุดหมายไม่ได้

ตอนนี้หลักการก็ต้องชัด จุดหมายที่จะไปก็ต้องชัด เมื่อได้จุดหมายชัดก็ต้องต่อด้วยมีวิธีการที่ชัด แล้ววิธีการที่ชัดเจนก็จะนำไปสู่จุดหมายได้จริง ทั้งหลักการ-จุดหมาย-วิธีการ นี่เป็นปัญหาของสังคมไทย ซึ่งรวมอยู่ในเรื่องความชัด

ที่จริง คำว่า “ชัด” นี้เป็นความหมายของปัญญา เพราะปัญญา แปลว่า รู้ทั่วชัด ถ้าไม่รู้ทั่วชัด ก็ไม่รู้ว่าจะเป็นปัญญาได้อย่างไร จะเป็นปัญญาก็ต้องชัดเจนขึ้นมา เพราะว่าองค์ประกอบของจิตใจ ตัวอื่นมันก็รู้ อย่างที่ทางพระบอกว่าวิญญาณก็รู้ แต่มันไม่ชัดอย่างปัญญา

เมื่อเรารับรู้อะไรต่างๆ เช่นเราเห็น เราได้ยินนั้น วิญญาณเกิดขึ้นทันที แต่มันยังไม่เป็นปัญญา จะเป็นปัญญาต่อเมื่อรู้เข้าใจชัดเจน และชัดขึ้นไปหลายๆ ชั้น ชัดในการแยกแยะวิเคราะห์องค์ประกอบว่ามีอะไรเป็นอย่างไร ชัดในเหตุปัจจัย สืบสาวได้ว่ามันเป็นมาอย่างไร เพราะอะไรจึงเป็นอย่างนี้ มันมีคุณมีโทษอย่างไร เป็นต้น ต้องให้มันชัดๆๆๆ กันไปตลอดทั้งหมด ถ้ามันชัดทุกส่วนทุกขั้น ปัญญาก็พัฒนาขึ้นไปเรื่อยๆ

รวมความว่า อันนี้เป็นเรื่องใหญ่ ที่ว่าสังคมไทยตอนนี้กำลังขาดความชัด ฉะนั้นจะต้องให้มันชัด และที่รู้ชัดก็คือปัญญา แล้วต่อไปจะได้คิดชัด พูดชัด ทำชัด แล้วอะไรต่ออะไรมันก็จะเดินหน้าไปด้วยดี อย่างเข้มแข็ง

คนที่รู้อะไรชัดเจนย่อมมั่นใจและเข้มแข็งแน่นอน เมื่อทำอะไรโดยมองเห็นชัดเจนก็มั่นใจ แล้วจึงจะเดินหน้าไปได้จริง เริ่มตั้งแต่เจอกับกระแสของโลกเวลานี้ เราไปตาม แต่ก็ไปเรื่อยเปื่อยอย่างที่ว่า ทั้งที่อยู่ในกระแสของเขา เราก็ไม่รู้จักกระแสนั้นเลย

เนื้อหาในเว็บไซต์นอกเหนือจากไฟล์หนังสือและไฟล์เสียงธรรมบรรยาย เป็นข้อมูลที่รวบรวมขึ้นใหม่เพื่อช่วยในการศึกษาค้นคว้าของผู้สนใจ โดยมิได้ผ่านการตรวจทานจากสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์
ผู้ใช้พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือหรือเสียงธรรมบรรยายต้นฉบับก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง