จะสุขแท้ต้องเป็นไท : ต้องสุขเองได้ จึงจะช่วยโลกให้เป็นสุข

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต)

พ่อแม่ดำรงตำแหน่งสำคัญ ๓ สถาน

โดยเฉพาะสำหรับบุตรธิดานั้น ท่านเป็นผู้ให้กำเนิด เมื่อให้กำเนิดแล้วก็ได้เลี้ยงดูมา เป็นเพื่อนร่วมสุขร่วมทุกข์ ให้ความอบอุ่นในยามที่บุตรธิดาต้องการความรู้สึกมั่นคง ปลอดภัย และช่วยส่งเสริมให้กำลังใจในคราวที่จะสร้างสรรค์ความเจริญก้าวหน้า และให้มีความเพียรพยายามในการที่จะดำเนินชีวิตที่ดีงามสืบต่อไป โดยสรุปก็คือท่านได้ทำหน้าที่เป็นพรหมของบุตร เป็นบูรพาจารย์ของบุตรและเป็นอาหุไนยบุคคล หรือพระอรหันต์ของบุตร ซึ่งเป็นไปตามคติของพระพุทธศาสนา ที่ยกย่องมารดาบิดาว่าเป็นผู้มีพระคุณอย่างยิ่งต่อบุตรธิดา

มารดาบิดาเป็น พรหม ในฐานะที่เป็นผู้ให้กำเนิด เป็นผู้แสดงโลกนี้แก่บุตร คือ ทำให้ลูกเกิดมาเห็นโลกนี้ อย่างที่พูดว่าได้มาเห็นเดือนเห็นตะวัน แล้วก็เลี้ยงดู ให้ลูกเติบโตมา โดยมีคุณธรรมคือ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ที่เรียกว่า พรหมวิหาร ๔ ประการ

มารดาบิดาเป็น บูรพาจารย์ ในฐานะที่เป็นครูต้น หรือครูคนแรก เป็นผู้ให้การศึกษาขั้นเบื้องต้นของชีวิต คือสอนให้รู้จักดำเนินชีวิตในเบื้องต้น ตั้งแต่การกินอยู่ หลับนอน การขับถ่าย การยืนเดินนั่งนอน สิ่งเหล่านี้คนทั่วไปทุกคนได้เล่าเรียนจากครูคนแรกคือบิดามารดา ถ้าไม่มีครูต้นนี้แล้วก็ไม่สามารถมีชีวิตรอดอยู่ได้ แม้แต่ในปีแรกแล้วก็ไม่รู้จักที่จะดำเนินชีวิตอยู่ในสังคมต่อไปด้วย ครูคนแรกนี้จึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง

เมื่อครูคนแรกนี้สอนความรู้เบื้องต้นในการดำเนินชีวิตแล้ว จึงส่งต่อลูกให้แก่ครูคนต่อๆ มา ดังที่เรามีการจัดตั้งเป็นโรงเรียนประถม โรงเรียนมัธยม จนกระทั่งถึงมหาวิทยาลัย แต่คนทั่วไปมักจะมองข้ามความสำคัญของครูอาจารย์คนแรก แท้จริงนั้นความรู้ในการดำเนินชีวิตที่เป็นพื้นฐานนั่นแหละ เป็นสิ่งสำคัญที่สุด นอกจากสอนความรู้ที่เป็นรูปธรรมแล้ว พ่อแม่ก็ยังถ่ายทอดสิ่งที่เป็นนามธรรมอีกมากมาย เช่น คุณธรรม ความรู้สึก อารมณ์ ความนึกคิด ลักษณะนิสัยใจคอ เป็นต้น ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญในการดำเนินชีวิตของบุคคลผู้นั้น

เพราะฉะนั้น ครูคนแรกหรือครูต้นที่ท่านเรียกในทางพุทธศาสนาว่าบูรพาจารย์นี้ จึงมีความสำคัญอย่างยวดยิ่ง และท่านผู้นั้นก็คือ บิดามารดานี่เอง

นอกจากนั้นมารดาบิดาก็ได้ชื่อว่า เป็นพระอรหันต์ของบุตร ตามที่ท่านใช้ศัพท์ว่าอาหุไนยบุคคล

อาหุไนยบุคคลเป็นศัพท์ที่ท่านใช้เรียกพระอรหันต์ พ่อแม่เป็นผู้มีใจบริสุทธิ์ต่อลูก เป็นผู้มีจิตใจที่รู้สึกต่อลูก เหมือนกับเป็นผู้ปราศจากกิเลส ท่านมีความรักที่บริสุทธิ์ เป็นความรักที่นำไปสู่การให้ ไม่ใช่ความรักที่จะเอา ทำให้ให้ได้โดยไม่ต้องหวังผลตอบแทน พ่อแม่มีเมตตากรุณาที่แท้จริง ไม่ได้หวังผลประโยชน์จากบุตรธิดา ดังนี้เป็นต้น ความมีใจบริสุทธิ์กับทั้งพร้อมที่จะให้และอภัยแก่ลูกนี้ เป็นคุณสมบัติสำคัญที่ทำให้ท่านยกย่องพ่อแม่ให้เป็นพระอรหันต์ของลูก

เนื่องจากคุณธรรมและการทำหน้าที่ในฐานะเป็นพระพรหม เป็นบูรพาจารย์ และเป็นพระอรหันต์ของลูกนี้ จึงทำให้ครอบครัวมาระลึกถึงคุณความดีของท่านผู้ล่วงลับโดยประการต่างๆ แล้วจัดพิธีบำเพ็ญกุศลตามลำดับมา

เนื้อหาในเว็บไซต์นอกเหนือจากไฟล์หนังสือและไฟล์เสียงธรรมบรรยาย เป็นข้อมูลที่รวบรวมขึ้นใหม่เพื่อช่วยในการศึกษาค้นคว้าของผู้สนใจ โดยมิได้ผ่านการตรวจทานจากสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์
ผู้ใช้พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือหรือเสียงธรรมบรรยายต้นฉบับก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง